Bezoek aan ‘Cape d’Aguilar’ in Shek O, Hong Kong

Na zijn bezoek aan de tentoonstelling van Peter Sterkenburg in Hong Kong in 1992, was professor Brian Morton (O.B.E., J.P.), voorzitter van het ‘Swire Institute of Marine Science’, zo onder de indruk van Peters werk dat hij de kunstenaar de opdracht gaf om het instituut en de omgeving af te beelden. Professor Morton werd in 1997 door prins Bernhard tot Ridder geslagen in de ‘Orde van de Gouden Ark’, hij werd in 1997 door Koningin Elisabeth van Engeland benoemd tot Officier in de ‘Order of the British Empire (OBE)’ en ontving in 2004, als enige, ‘The Duke of Edinburgh Conservation Gold Medal’, allemaal voor zijn inzet voor de bescherming van het zeemilieu, educatie en het behoud van de natuur. 

 

 

De Shek O Golf & Country Club biedt één van de mooiste golfervaringen in Hong Kong, maar de toegang is strikt voorbehouden aan leden en hun gasten. De baan heeft 18 holes waarvan er 9 over de oceaan uitkijken. De andere 9 holes bevinden zich in een glooiende vallei. De geschiedenis voert terug tot 1919 waardoor de club één van de oudste banen van Hong Kong bezit. Dino Capelvenere, al vele jaren lid, zag het werk van de Nederlandse schilder Peter Sterkenburg op een tentoonstelling in Hong Kong en was zo onder de indruk dat hij de kunstenaar opdracht gaf om de golfbaan af te beelden vanaf de 4e tee vanwaar hij ooit een ‘hole-in-one’ had gemaakt. Toen het bestuur van de club Dino’s schilderij had gezien, volgde er al snel een tweede speciale opdracht. Dit tweede schilderij hangt in de lounge van het clubhuis in Shek O. Dino Capelvenere (1938) woont al sinds 1970 in Hong Kong samen met zijn Deense vrouw Annelis. 

 

 

De Horsburgh Lighthouse is de oudste van de vier vuurtorens in de Straat van Singapore. Hij is gebouwd op een rotspartij in zee op ongeveer 54 kilometer ten oosten van Singapore en 14 kilometer verwijderd van de Maleisische staat Johor. De toren heeft onderaan een diameter van 6.6 meter en is bijna 33 meter hoog vanaf zeeniveau. Hij heeft zeven verdiepingen, plus een lichthuis waar de spiegels, lenzen en de lamp zich bevinden. Op zoek naar historisch materiaal voor zijn aanstaande expositie in Azië in 1996, vond de schilder Peter Sterkenburg twee antieke prenten die hij als referentiemateriaal gebruikte om een schilderij te maken dat de vuurtoren laat zien op een zonnige dag in 1860. De Horsburgh Lighthouse is nog steeds in gebruik. 

 

 

 

Op een wat mistige dag in begin 1992 werd Peter Sterkenburg uitgenodigd door Dino Capelvenere, een vriend van KLM manager Ton van der Werf, om een rondvaart te maken door de haven van Hong Kong. Tijdens die tocht ontdekte Peter een verroest Chinees vrachtschip dat voor anker lag bij de startbaan van Kai Tak, de voormalige luchthaven van Hong Kong. Het Chinese vrachtschip werd later door de schilder vereeuwigd op doek. Kai Tak is allang buiten gebruik en werd in 1998 opgevolgd door Chek Lap Kok, een ultramoderne luchthaven op een handmatig aangelegd eiland ten Noorden van Lantau. 

 

 

 

 

 

De KLM in Hong Kong trad in het begin van de 1990er jaren op als sponsor van de schone kunsten en in het bijzonder van Nederlandse kunstenaars. Marte Röling, Joseph Cals en Paul Huf exposeerden alle drie in Hong Kong en omdat Peter Sterkenburg uitblonk in het uitbeelden van maritieme onderwerpen, een belangrijk genre binnen schilderkunst van de Nederlandse Gouden eeuw en nog steeds populair in Nederland tot op de dag van vandaag, werd hij ook uitgenodigd. Peter Sterkenburg was een bescheiden en wat verlegen mens en het kostte dan ook de nodige overredingskracht om hem ervan te overtuigen dat er voor hem als zeeschilder grote kansen lagen in de havenstad Hong Kong. Na lang aarzelen accepteerde de kunstenaar de uitnodiging en in 1992 volgde een solotentoonstelling in Hong Kong waar 20 schilderijen in 2 weken werden verkocht.

 

 

 

Klippers & klippen
Voor de tentoonstelling in Hong Kong in 1992 maakte de Friese schilder Peter Sterkenburg een schilderij van een Engelse theeklipper met de witte krijtrotsen van Dover als achtergrond. De krijtrotsen van Dover maken deel uit van de kust van Zuid Oost Engeland bij het Nauw van Calais en strekken zich uit langs de kust aan weerszijden van de stad. De rotsen worden voornamelijk gevormd door krijtgesteente dat vrijwel geheel bestaat uit kalkskeletjes van minuscule zeediertjes. Dit geeft de kliffen hun witte kleur. De theeklipper stamt oorspronkelijk uit Amerika. In de jaren 40 van de 19e eeuw bouwden Amerikaanse scheepsbouwers de eerste schepen van deze klasse die met hun scherp gesneden boeg en slanke romp tot de mooiste houten schepen behoorden die ooit werden gebouwd. Engelse reders realiseerden zich al snel dat de klipper grote voordelen bood en begonnen de Amerikaanse schepen na te bouwen en te verbeteren. 

 

In 1996 werd in het Regent Hotel in Kuala Lumpur, de hoofdstad van Maleisië, het startsein gegeven voor een schilderijen-tentoonstelling die onder de naam “Harbours of Asia & Australia, now and in the past” behalve Kuala Lumpur ook Singapore, Sydney en Djakarta aan zou doen. De Nederlandse zeeschilder Peter Sterkenburg had voor deze reizende tentoonstelling zo’n twintig schilderijen gemaakt die beelden toonden van schepen en havens in het Verre Oosten zowel uit het verleden als in het heden. Een jaar daarvoor had hij alle vier de steden bezocht om inspiratie op te doen.

 

 

 

 

De Friese maritieme schilder Peter Sterkenburg had de bijzondere gave om water en luchten op zijn schilderijen te laten bewegen. Tenminste, zo lijkt het wel. De Noordzee en de Waddenzee met hun wisselende stemmingen waren een constante bron van inspiratie voor de kunstenaar. 

 

 

 

 

 

 

Windjammers, ook wel ‘tall ships’ genoemd, deden hun intrede in de jaren 80 van de 19e eeuw en bevoeren de zeeën tot halverwege de 20e eeuw. Zoals de naam al zegt waren het grote zeilschepen met vier masten en soms wel 34 zeilen die door een kleine bemanning, van vaak niet meer dan 14 man, gevaren konden worden.  Windjammers vervoerden met name laagwaardige bulkvracht voor vervoer naar Europa op trajecten waar het transport per stoomschip te duur was zoals graan uit Australië en salpeter en guano uit Chili. 

 

 

 

 

 

Schepen van de VOC

In de 17e eeuw had de Nederlandse Verenigde Oost-Indische Compagnie de grootste vloot die de wereld ooit had gezien. Deze periode wordt in Nederland de Gouden Eeuw genoemd. Voor zijn solotentoonstelling in Hong Kong in 1992 maakte de maritieme Friese kunstschilder Peter Sterkenburg een groot schilderij dat VOC-schepen op het IJ voorstelt. Dit viel zo in de smaak dat er spoedig opdrachten volgden voor soortgelijke schilderijen. 


 

 

 

Gloucester-schoeners 

Tijdens de 19e eeuw was de vangst van kabeljauw een belangrijke bron van inkomsten voor vissers uit Noord Amerika. Rond 1875 voeren honderden houten schoeners uit Gloucester, Boston en andere vissersplaatsen naar de ‘Grand Banks’, een ondiep gedeelte van de Noord Atlantisch Oceaan, om te vissen. Zodra er genoeg vis aan boord was voeren de snelle ‘Gloucester-schoeners’ met hun scherp gesneden romp en vele zeilen terug naar hun thuishavens waar de kabeljauw gedroogd werd voor de export.

 

 

Dit is de eerste video die op YouTube verscheen over het werk van Peter Sterkenburg. De video toont in snelle opeenvolging een aantal van de mooiste schilderijen van de kunstenaar onder de titel ‘Bound to the sea’, Peter J. Sterkenburg, Painter of Seascapes, 1955-2000.

 

 

 

 

 

 

De Friese zeeschilder Peter J. Sterkenburg heeft in zijn leven veel schilderijen gemaakt van schepen en de zee. Maar dat hij ook andere onderwerpen niet schuwde blijkt uit deze video met een aantal uitzonderlijke schilderijen die de indruk wekken alsof ze driedimensionaal geschilderd zijn. Veel van zijn schilderijen zijn opgenomen in de biografie ‘Met de zee verbonden’ die via de stichting te bestellen is.

 

 

 

 

 

 

Schuimkoppen op de golven

Harlingen is de Friese stad waar maritiem schilder Peter Sterkenburg in 1955 ter wereld kwam. Hij was regelmatig te vinden aan de havenkant en heeft de stad vele malen als achtergrond gebruikt voor zijn schilderijen, meestal met kalm water op de voorgrond. Maar één of twee keer per jaar wordt het water van de Waddenzee door de wind zo onstuimig voortgejaagd, dat er schuim op de golven ontstaat. De kunstenaar observeerde dit fenomeen in 1985 en legde het vast in een zeer levendig schilderij.

 

 

 

 

Schipbreuk

Storm en mist waren veel voorkomende oorzaken dat  schepen vergingen. Het thema ‘schipbreuk’ schijnt niet erg populair te zijn onder verzamelaars van maritieme schilderijen. Toch heeft ook maritiem schilder Peter Sterkenburg een aantal werken gemaakt die een schipbreuk voorstellen. 

 

 

 

 

 

Met de zee verbonden 

De carrière van Peter Sterkenburg valt eigenlijk niet in een paar minuten samen te vatten. Van een jongeman die op school aardig kon tekenen, ontwikkelde de kunstenaar zich tot één van de toonaangevende Nederlandse maritieme schilders van de 20e eeuw. Met deze beelden wordt getracht die ontwikkeling in beeld te brengen.
 

 

 

 

 

Radersleepboot ‘Hercules’

Gebaseerd op de eerste werkende stoommachine, ontworpen door de Schotse uitvinder James Watt, werd in 1801 in Schotland de eerste sleepboot op stoom gebouwd. De houten ‘Charlotte Dundas’ had een scheprad aan het achterschip dat door een stoommachine wordt aangedreven. Helaas werd het gebruik van stoomkracht op schepen in eerste instantie geen groot succes, want de wind was gratis, maar gaandeweg begon voorstuwing op stoom in de negentiende eeuw toch populair te worden. In 1825 werd de eerste raderstoomsleepboot in Nederland in bedrijf genomen spoedig gevolgd door meer. Een favoriet van de zeeschilder Peter Sterkenburg was de ‘Hercules’ uit 1877 een schip dat hij een aantal malen heeft afgebeeld. 

 

 

Schetsen & schilderijen

Voordat maritiem schilder Peter Sterkenburg aan een schilderij kon beginnen, maakte hij eerst een voorstudie waarop hij zijn schepen zo plaatste dat ze op het doek het best tot hun recht zouden komen. Vaak, maar niet altijd, tekende hij de positie van de schepen van bovenaf en gaf hij aan waar de zon stond en waar de wind vandaan kwam. Vervolgens maakte hij nog een schets vanaf het water gezien. Gelukkig is een aantal van die schetsen bewaard gebleven. Samen met de daarbij behorende schilderijen geven de schetsen een goed beeld hoe de kunstenaar zich voorbereidde voordat hij begon te schilderen. 

 

 

 

Welgelegen

Het stadje Harlingen heeft een lange maritieme traditie. De Friese admiraliteit had er zijn hoofdkwartier en meer dan driehonderd jaar lang werden er schepen gebouwd en gerepareerd. Peter Sterkenburg nam op een rustige zondagmiddag foto’s van twee droogdokken van de scheepswerf ‘Welgelegen’ en maakte daar vervolgens een schilderij van. 

 

 

 

 

In 1998 begon Peter Sterkenburg aan een opdracht om een historisch schilderij te maken van de buitenlandse handelshuizen van Canton, het huidige Guangzhou in Zuid China. Hij had tijdens een vorig bezoek aan Hong Kong ook Guangzhou bezocht en in het White Swan Hotel gelogeerd dat op Shamian Island staat met uitzicht over de Parelrivier. Dit eiland grenst direct aan de plaats waar vroeger de buitenlandse handelshuizen stonden. Het resultaat is een schilderij dat de handelshuizen laat zien in 1855. Maar voordat hij kon beginnen aan zijn schilderij moest er nog het nodige onderzoek worden verricht. Met behulp van oude plattegronden en prenten maakte de kunstenaar een schilderij dat over de Parelrivier uitkijkt en laat zien hoe druk het daar destijds was. De opdrachtgever had beloofd om voor achtergrondmateriaal zoals oude prenten en plattegronden te zorgen maar een deel van het materiaal riep vragen op.

 

 

Platbodems

Bommen en tjalken waren favoriet bij de liefhebbers van het werk van Peter Sterkenburg. Dat is zonder twijfel het gevolg van de lokale populariteit van deze typisch Nederlandse vaartuigen. De kunstenaar heeft ze vele malen vereeuwigd en we hebben de mooiste voorbeelden uitgezocht.

 

 

 

 

Sleepboten op stoom werden in de 19e eeuw geïntroduceerd in Engeland ter assistentie van binnenkomende en uitgaande zeilschepen. Dit werk werd voorheen door roeiers gedaan. De eerste stoomsleepboten werden voortgedreven door schoepraderen. Maar in dezelfde tijd werd er ook al geëxperimenteerd met schroefaandrijving. In 1933 kwam de eerste sleepboot met een dieselmotor in de vaart maar het duurde toch nog tot ongeveer 1955 voordat het tijdperk van de stoomslepers definitief ten einde kwam.

 

 

 

 

 

De onvoltooide
In 1998 bezocht zeeschilder Peter Sterkenburg Ghana in West Afrika. Hij had de opdracht gekregen om de aanval van de Engelsen op het kustdorp Elmina in 1873 af te beelden. Helaas werd het schilderij nooit afgemaakt door het plotselinge overlijden van de kunstenaar. 

     

"As if the waves were alive, the clouds moved and the wind swept the sails ...."

Copyright Stichting Maritieme schilderijen Peter J. Sterkenburg2019 Privacyverklaring
Aangeboden door FRLreclame